Wat zijn onbalanskosten? En waarom heb ik onbalanskosten?

Het begrip “Onbalans” is iets waar de meeste zakelijke gebruikers van energie nog nooit mee te maken hebben gehad. Zij kopen immers tegen vaste tarieven bij traditionele energieleveranciers in, waarbij de impact van onbalans verwerkt zit in de prijs. Met de komst van dynamische tarieven, die klanten de mogelijkheid bieden om direct via de open energiemarkt tegen flexibele tarieven in te kopen, wordt het voor zakelijke gebruikers interessant om te begrijpen wat onbalans precies is, en welke impact het heeft op de totale energierekening.

Onbalans: een korte introductie
Voor verbruikers van energie is onbalans het verschil tussen het voorspelde energieverbruik en het daadwerkelijke energieverbruik. Voor producenten van duurzame energie geldt hetzelfde, maar dan voor de productie van energie. Alle partijen die aangesloten zijn op het Nederlandse elektriciteitsnet zijn verplicht om de landelijke netbeheerder TenneT een zogeheten energieprogramma (E-programma) te sturen. Hierin staat een overzicht van het netto ingekochte (of verkochte) volume elektriciteit per kwartier. Dit wordt een nominatie genoemd. Het verschil tussen het daadwerkelijke verbruik of productie met het voorspelde verbruik of productie (ingekocht of verkocht op de day-ahead markt) heet onbalans.

Om te bepalen hoeveel stroom wij voor u kopen of verkopen maken wij dagelijkse een voorspelling van uw verbruik of opwek. Dat begint met een voorspelling van het weer door onze meteoroloog. Onze data analisten maken vervolgens op basis van algoritmes kWh-voorspellingen voor specifieke locaties. In de praktijk komen onze voorspellingen heel dicht bij het daadwerkelijke verbruik of productie. Máár, de voorspelling is natuurlijk nooit perfect. Bijvoorbeeld doordat u wat extra elektriciteit verbruikt of dat er toch meer wind of meer zon is dan verwacht.

Onbalansprijzen vaak ongunstig
Wanneer het verbruik hoger is dan verwacht (of je produceert minder dan verwacht), ben je in ‘shortage’ (tekort). Je verbruikt te veel of produceert te weinig. Hiervoor betaal je de onbalansshortageprijs. Als het verbruik lager is dan verwacht (of je produceert meer dan verwacht) ben je in ‘surplus’ (overschot). Voor dit overschot aan stroom krijg je de onbalanssurplusprijs.

TenneT publiceert dagelijks de onbalansprijzen op hun website. Deze prijzen zijn doorgaans minder gunstig dan de flexibele energieprijzen waarvoor energie wordt ingekocht en verkocht op de EPEX Day-Ahead markt. De beste manier om hoge onbalanskosten te voorkomen is dus door zo goed mogelijk te voorspellen hoeveel energie je voor elk moment van de volgende dag zult verbruiken of produceren.

Lét op, de onbalanskosten in uw vaste energiecontract zitten dus al in dat vaste tarief! In deze tarieven zijn zelfs vaak extra verzekeringspremies opgenomen om het onbalansrisico af te dekken. Als klant met een vast energiecontract betaal je dus voor al je ingekochte en verkochte energie een te hoge verzekeringspremie.

Rekenvoorbeeld 1:
Piet heeft zonnepanelen op zijn schuur. Edmij voorspelt dat hij morgen tussen 12:00-13:00 10 kWh gaat verkopen. Daarom verkoopt Edmij 1 dag van tevoren (day-ahead) 10 kWh tussen 12:00-13:00 voor Piet. De volgende dag is er helaas tussen 12:00-13:00 een klein wolkje boven Piet zijn boerderij. Hierdoor gaat hij maar 9 kWh produceren. Die 1 kWh dat hij minder produceert is zijn persoonlijke onbalans. Omdat hij te weinig produceert betaalt hij de onbalansshortageprijs. Zijn onbalanskosten zijn dan: 1 kWh * onbalansshortageprijs.